Dwory, zamki i pałace Polski - Bartłomiej Kaczorowski

Drugie, uaktualnione wydanie wyjątkowego przewodnika zawierającego krótkie opisy 69 obiektów (wraz z ilustracjami), które najlepiej eksponują tradycje siedziby ziemiańskiej. Dzięki temu przewodnikowi Czytelnik może sobie zaplanować wycieczkę po całej Polsce trasą ziemiańską, nocując wyłącznie w dworach i pałacach. 26 obiektów spośród wymienionych w przewodniku oferuje takie usługi.

Podlasie to kraina stanowiąca niegdyś niewielki fragment Wielkiego Księstwa Litewskiego. Jego głównym, niejako stołecznym miastem był wówczas Drohiczyn leżący nad Bugiem. A Bug stanowi dzisiaj granicę między Podlasiem północnym, zaczynającym się gdzieś pod Augustowem i wchodzącym w całości w skład województwa podlaskiego, a Podlasiem południowym, będącym częścią województwa lubelskiego i mazowieckiego, kończącym się w okolicach Parczewa. Na obszarze tym zachowało się wiele obiektów zabytkowych, wśród których wyróżniają się budowle pałacowe, należące niegdyś do znakomitych rodów. Na terenie Podlasia północnego będą to rezydencje Branickich, Ossolińskich, Lubomirskich, Starzeńskich oraz miejskie pałace fabrykantów. W obrębie Podlasia południowego zostały zbudowane dla Radziwiłłów, Sapiehów, Kiszków, Ogińskich czy Krasińskich. Niektórzy z właścicieli pałacowych siedzib nie byli zbyt majętni, ale wyróżniali się wielkim patriotyzmem, uczestnicząc w insurekcji kościuszkowskiej, powstaniach – listopadowym, styczniowym i warszawskim. Wiele z ich rezydencji zostało bezpowrotnie zniszczonych podczas wojen przetaczających się przez polskie ziemie, ale te, które się zachowały, zostały przedstawione w tej książce i stanowią wspaniałą opowieść o historii tych ziem.  

Wiek XIX, wraz z gwałtownym rozwojem społecznym i gospodarczym, stworzył nieznane przedtem dziedziny sztuki czy architektury, dorabiając do nich własną i tylko sobie właściwą ideologię.

Wystarczy przypomnieć takie charakterystyczne tematy architektoniczne, jak „muzeum”, „bank”, „dom towarowy”, „dworzec”, „sąd”. Tematem takim był też, na nowo teraz przekształcany, stary temat „rezydencji”. Rezydencja królewska, książęca, szlachecka, bankierska lub fabrykancka stawała się najbardziej widocznym nośnikiem politycznych i społecznych poglądów i przekonań ich właścicieli.

Teren Wielkopolski nie różnił się pod tym względem od innych krain wchodzących w skład monarchii pruskiej. Poprzez specyfikę polityczną czy gospodarczą rozmaite działania mogły nabierać i nabierały własnych znaczeń czy podtekstów. Na przykładzie wielkopolskich realizacji z przełomu XVIII i XIX wieku, między innymi w Kórniku, Posadowie, Dębnie, Komierowie czy Smogulcu, autor omawia charakterystyczne cechy rodzącego się wówczas stylu narodowego.

Niniejsza publikacja powstała, aby udokumentować wkład ziemiaństwa w odzyskanie przez Polskę niepodległości oraz podkreślić jego znaczenie w przełomowych dla Polski chwilach. Materiał ilustracyjny, w dużej mierze dotąd niepublikowany, pochodzi w większości z archiwów rodzinnych.

Życie codzienne polskiego ziemiaństwa, zarówno w XIX wieku, jak i w ostatnich latach Drugiej Rzeczypospolitej, niezmiennie było związane z przyrodą i cyklem zmieniających się pór roku. Toczyło się wokół prac rolniczych, w rytmie dorocznych świąt.

Książka W ziemiańskim dworze podporządkowuje się temu rytmowi. Niczym gospodarski kalendarz podzielona na cztery części – Zimę, Wiosnę, Lato i Jesień – opowiada o zajęciach mieszkańców dworu: o dbałości o dom, sprzęty, ziemię i zwierzęta, o przygotowywaniu posiłków i zapasów na zimę, obyczajach świątecznych, rozrywkach, wizytach gości, zjazdach familijnych i polowaniach. Tekstowi towarzyszy bogaty wybór archiwalnych zdjęć oraz malarstwo z epoki.