Christus Vincit. Tryumf Chrystusa nad mrokami czasów - Athanasius Schneider

Potrzebujemy radykalnej odnowy, powrotu do korzeni, dbałości o to, co święte.

Dlaczego Kościół katolicki jest pogrążony w tak głębokim kryzysie? Co będzie z naszą wiarą po czasach „zamkniętych kościołów”? Czy uda nam się ocalić to, co w Kościele najświętsze?

Wyjątkowa rozmowa przeprowadzona przez Pawła Lisickiego z biskupem Athanasiusem Schneiderem, niemieckim kapłanem, od lat posługującym w Kazachstanie, pokazuje oblicze Kościoła, o którym często zapominamy. Rozmówcy stawiają odważne pytania i formułują trafne diagnozy chorób, które zainfekowały Kościół od środka. Wspólnie zastanawiają się między innymi nad tym z jakiego powodu biskupi nie reagują stanowczo na ruch LGBT+? czy istnieje jeszcze w ogóle chrześcijańska Europa? Dlaczego abdykacja Benedykta XVI może być dla Kościoła tragiczna w skutkach? I czy iskra odnowy rzeczywiście wyjdzie z Polski? Głos bp. Schneidera to powrót do odwagi głoszenia i wskazywania na to, czym dla katolika jest powrót do źródeł.

Bóg całą swoja uwagę poświęcił ludziom by ich przebudzić do miłości, jaką sam nam ofiarował. Obserwował i ingerował w nasz los od wieków. W końcu dokonał rzeczy nieprawdopodobnej: stał się jednym z nas, a gdy był w okolicznościach skrajnie dramatycznych - o krok od zdrady, która miała Go doprowadzić do ukrzyżowania - Jego najbliżsi przyjaciele po prostu spali. Śpiąc jesteśmy jak ślepi. Nie widzimy rzeczywistości, lecz miewamy sny zwodnicze. Przyglądał się im śpiącym i, być może, pytał samego siebie znając zresztą odpowiedź: ,,Który z nich jest wolny? Wolny od stresów, długów, nerwów, lęku, namiętności, kłamstw, matactw, ducha rywalizacji popychającego do zazdrości? Wolny od porażki, od przyszłych rozczarowań, od upokorzeń i wyniosłości, od zdrady i bycia oszukanym?". Wiedział, że nikt, i dlatego nie odszedł od nich na zawsze, lecz tylko po to, by się za nich modlić, by w końcu wybrali życie, które jest Jego życiem.

Prorok Jonasz miał według nakazu Boga wzywać do nawrócenia, ale wieszczył rychłą zagładę Niniwy. Wcale się nie sprzeniewierzył Bogu, bo okazało się to najlepszym sposobem na spowodowanie nawrócenia tego znanego z okrucieństw miasta. Głosząc Ewangelię, dziś każdy kapłan staje wobec świata, który jest nie tylko coraz bardziej bezbożny, okrutny i rozpustny, ale wydaje się też, że nie znajduje siły do podniesienia się z upadku. Katastrofa jest nieuchronna. Pięść, która pojawiła się nad portugalską Maderą 28 stycznia 2016 roku, to nie tyle ostrzeżenie przed karą z nieba, ile raczej ostrzeżenie przed karą, jaką sami sobie gotujemy. Ręka Boża jest jednak gotowa nawet z ruin stworzyć nowy świat. "Wygłosiłem te rekolekcje z wiarą w moc ramienia Boga, które bez względu na to, co się stanie w najbliższych latach, podtrzyma nas nie tylko na duchu, ale też da siłę potrzebną do odbudowy ze zgliszcz. Nie łudzę się, że wszystko będzie dobrze, mam jednak nadzieję w Bogu, który jest Wszechmogącym Optymistą."

Monumentalne, znakomicie udokumentowane dzieło analizujące posoborową rewolucję liturgiczną, napisane przez wybitnego katolickiego apologetę, konwertytę z anglikanizmu i długoletniego prezesa organizacji Una Voce International. „Książka Daviesa jest poświęcona nowej Mszy, ale czytając, czym jest ta Msza i jak doszło do jej opracowania oraz upowszechnienia, nie sposób nie zatęsknić za tradycyjną Mszą św., za jej jednoznacznością doktrynalną, wzniosłością i liturgicznym pięknem” (fragment wstępu autorstwa ks. Karola Stehlina FSSPX).

Alarm dla Kościoła. Nowa reformacja to dzieło głośnych i wyrazistych publicystów oraz pisarzy katolickich, którzy zmierzyli się z tematem największego od kilkuset lat kryzysu kościoła w Polsce i na świecie. Autorzy (m.in. Paweł Lisicki, Paweł Milcarek, ks. Tadeusz Isakowicz-Zalewski, Tomasz Terlikowski, ks. Jerzy Szymik, ks. Dariusz Kowalczyk, Grzegorz Górny, o. Jacek Salij, ks. Andrzej Kobyliński, Tomasz Rowiński) w kilkunastu bardzo mocnych wywiadach nie tylko diagnozują największe skandale i nadużycia oraz wskazują na upadek autorytetów, ale proponują również drogi wyjścia z sytuacji faktycznego chaosu, w którym kościół się obecnie znalazł.

Café Katedra ukazuje wstrząsający dramat, jaki od czasu ostatniego Soboru narasta w Kościele, a którego najbardziej donośne akordy rozbrzmiewają podczas obecnego pontyfikatu. Synod amazoński jest jego swoistym apogeum, ujawnieniem tego dramatu w całej pełni.

Książka Ewy Polak-Pałkiewicz to praca (niemal) detektywistyczna, efekt wielowątkowego „śledztwa”; autorka docieka przyczyn kryzysu na wielu polach, próbuje wyjaśnić szeroki kontekst i całą złożoność dramatu, broniąc zarazem Kościoła przed jego oszczercami.

„Gdybym mógł wygłosić tylko jedno kazanie, wybrałbym takie, które mocno zirytuje wiernych, zwracając ich uwagę na Kościół, bezustannie rzucający rękawicę diabłu z jego diabelską pychą”, stwierdzał Chesterton. Café Katedra z pewnością niejednego zirytuje. Bohaterowie tej książki (m.in. zapominany papież św. Pius X i „wyklęty” arcybiskup Marcel Lefebvre) reprezentują Kościół walczący. Zawsze zwycięski.

Zdumiewający tekst autora sprzed ponad stu lat, który trafnie przewidział przemiany polityczne, duchowe i cywilizacyjne, jakie rzeczywiście nastąpiły w XX i na początku XXI wieku! Książka, którą trzeba przeczytać!

Marnotrawny świat to cykl rozważań z lat 1935–1936, prezentowanych w nocnym programie radiowym The Catholic Hour (Godzina Katolicka), którego Fulton J. Sheen przez ponad dwie dekady był gospodarzem. Amerykański duchowny zaskakuje czytelnika oryginalną interpretacją ewangelicznej przypowieści o synu marnotrawnym. Rolę młodszego syna przypisuje cywilizacji zachodniej, która po wiekach błądzenia powróci do domu Ojca, na łono Kościoła. Odrzuciliśmy Pismo Święte i wiarę w istnienie Boga, zanegowaliśmy konieczność istnienia religii, ale za chwilę dojrzejemy do tego, by powrócić do Ojca – przekonuje autor. Dopełnienie stanowi druga część książki. Arcybiskup dowodzi w niej, że ostatnie słowa Chrystusa na krzyżu korespondują z siedmioma częściami Mszy Świętej, która tym samym staje się odzwierciedleniem dramatu odkupienia świata.

Nowe wydanie książki świętego biskupa z 1920 roku. Mimo upływu niemal 100 lat od jej ukazania się, nic nie straciła na aktualności.

Arcybiskup Chaput w swojej najnowszej książce - inteligentnej, celnej, rzeczowej, dowcipnej i inspirującej - wyraziście przedstawia, czym powinien być i jak powinien działać Kościół w kontekście postchrześcijańskiej kultury.Powołując się na autorów tak różnych jak Alexis de Tocqueville, kardynał Newman, Benedykt XVI, MacIntyre czy starożytny autor Listu do Diogenta, dowodzi, że Kościół nie powinien wycofywać się ze świata, ale że ma być wewnątrz niego światłem i zaczynem. Gorąco polecam tę książkę każdemu, kogo interesuje wzajemne oddziaływanie wiary i kultury.

bp Robert Barron,
autor serii: katolicyzm- pasjonująca podróż w głąb wiary

Wydaje się, że w dzisiejszym świecie tolerancja kulturowa jest wszechobecna. Nasze dzieci bombardowane są nią w szkole, poddawane jej wpływom zgodnie z prawami stanowionymi przez rząd, indoktrynowane przez sztukę i media, a niejednokrotnie nasycane nią nawet w Kościele. Pod jej wpływem młode pokolenie zaczyna wierzyć, że nie istnieje uniwersalna prawda moralna, a każdy człowiek może sam decydować o tym, co jest dla niego dobre i co właściwe.

Może się wydawać, że sytuacja jest tragiczna, gdyż negatywny wpływ, jaki kultura masowa wywiera na młode pokolenie jest ogromny. Nie martwmy się jednak – jest jeszcze nadzieja.

Polskę szczególnie umiłowałem, a jeżeli posłuszna będzie woli mojej, wywyższę ją w potędze i świętości. Z niej wyjdzie iskra, która przygotuje świat na ostateczne przyjście moje.

Jezus do św. siostry Faustyny

Po co istnieje nasz kraj? Czy Chrystus faktycznie powierzył Polakom wyjątkową misję? A jeśli tak, to kiedy się ona wypełni? W jaki sposób każdy z nas może wskrzesić iskrę wiary, by zapłonął świat? I czy nie odrzucamy Bożego wezwania do przymierza?

Przeczytaj wywiady z wielkimi duchowymi przewodnikami i świadkami Chrystusa, którzy opierając się na proroctwach Matki Bożej, świętej siostry Faustyny, prymasa Hlonda czy Teresy Neumann, odczytują rolę Polski we współczesnym świecie. Książka została poszerzona o fragmenty rozmów z bohaterami „Proroctwa”, które nie znalazły się filmie.

„Lektura dzieła Tradycja kontra modernizm kardynała Louisa Billota to uczta dla intelektu spragnionego przejrzystych wywodów i czystej katolickiej prawdy. Styl francuskiego teologa, doskonale oddany w polskim przekładzie Marcina Beściaka, jest niezwykle przystępny jak na dzieło tej kategorii. Widać w nim geniusz oraz tradycję jezuickiej pedagogiki, łączącej erudycję z prostotą wypowiedzi. (...) Kardynał Billot, znakomity przedstawiciel rzymskiej szkoły teologicznej i odnowy tomistycznej, napisał swe dzieło w formie thrillera teologicznego: po przedstawieniu katolickiego pojęcia Tradycji i bezlitosnej krytyce historycznej metody badań, autor postanowił w ostatnim rozdziale oddać głos samej herezji modernizmu. Można powiedzieć, że synteza jezuity genialnie wyraziła pozory wewnętrznej spójności tego błędnego systemu.”

"U samych korzeni zapaści Zachodu kryje się kryzys kulturowy i tożsamościowy. Zachód już nie wie, kim jest, ponieważ już nie wie i nie chce wiedzieć, kto go ukształtował, kto go utworzył takim, jakim był i takim, jakim jest. Wiele krajów nie zna dzisiaj swojej historii. To paraliżowanie samego siebie w naturalny sposób prowadzi do upadku., który otwiera drogę nowym cywilizacjom barbarzyńskim".

Ta wypowiedź kardynała Saraha streszcza zamysł jego trzeciej książki rozmów z Nicolasem Diatem. Proste stwierdzenie: nasz świat stoi nad przepaścią. Kryzys wiary i Kościoła, schyłek Zachodu, zdrada jego elit, relatywizm moralny, niczym nieograniczona globalizacja, nieokiełznany kapitalizm, nowe ideologie, polityczne wypalenie, wypaczenia islamskiego totalitaryzmu... Nadszedł czas, by postawić bezkompromisową diagnozę. Chodzi o coś więcej niż o analizę wielkiej przemiany naszego świata: uświadamiając powagę kryzysu, przez jaki przechodzimy, kardynał dowodzi, że uniknięcie piekła świata bez Boga, świata bez człowieka, świata bez nadziei, jest możliwe.

Przeprowadzając tę ambitną refleksję, kardynał Sarah pochyla się nad wszystkimi bez wyjątku kryzysami współczesnego świata i udziela ważnej lekcji duchowej: z drogi swego życia człowiek powinien uczynić doświadczenie wznoszenia duszy i dzięki temu, odchodząc z tego życia, będzie stworzeniem wznioślejszym niż u początków drogi.

Ten ważny dwugłos w obronie celibatu kapłańskiego wybrzmiewa w trudnym dla Kościoła czasie, gdy „kapłaństwo przechodzi przez czas ciemności. 

„Źródło i mielizny” to kontynuacja zbioru esejów zatytułowanego „Dla Sprawy”. Tym razem autor zamierzał pisać w tonie zupełnie poważnym, ale i tak wkradło się do tej książki sporo lekkiego humoru. Chesterton z właściwą sobie przenikliwością przygląda się rozmaitym przejawom współczesnego życia i kryjącym się za nimi ideom. Opisuje komunizm jako rozpasany ascetyzm, a kapitalizm jako głównego wroga rodziny. Chwali uroki pustelnictwa, wyjaśnia, czemu dzisiejsza ekonomia jest chora i czemu każdy powinien żyć trzysta lat. Zajmuje się historiografią i aliteracją, krytykuje fanatyczną pasję zakazywania oraz kontrolę urodzeń. We wszystkich tych kwestiach pokazuje, że ilekroć cywilizacja odchodzi od katolicyzmu, prędzej czy później odchodzi też od zdrowego rozsądku i popada w taką czy inną ideologiczną obsesję. Wiara katolicka, twierdzi Chesterton, jest wiecznym źródłem, podczas gdy wiele nowoczesnych trendów to tylko zwodnicze mielizny.

Historycy są jednomyślni: Grzegorz Wielki był postacią niepospolitą, która miała kluczowy wpływ na kształt rodzącego się średniowiecza po upadku Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego. Czy jednak tamte czasy były rzeczywiście tak różne od naszych? Grzegorz kształtował osobowość, zdobywał wielorakie doświadczenie właściwe dla ludzi władzy (zarówno tej świeckiej jak i kościelnej), a następnie sprawował urząd papieski w czasach brutalnych wyładowań geopolitycznych, barbarzyńskich najazdów, ciągłych niepokojów społecznych, a nawet katastrof (jak klęski naturalne i zarazy dżumy), głębokich podziałów kościelnych oraz nieustających rozgrywek politycznych, nie wspominając o przykuwających go w czasie sprawowania pontyfikatu do łoża chorobach.

To właśnie w tym kontekście, który on sam uważał za preludium do mającej rychło nastąpić Apokalipsy, i w takim osobistym położeniu, naznaczonym cierpieniem, Grzegorz, ostatni Rzymianin, podjął się długofalowych, organicznych reform, które ostatecznie ocaliły nie tylko katolicyzm i Kościół, ale także – w dłuższej perspektywie – spuściznę starożytności i kiełkującą wówczas cywilizację łacińską, której jest niezaprzeczalnym współtwórcą.

Książka ta zbiera i porządkuje główne argumenty na rzecz chrześcijańskiego nauczania, nierzadko dzisiaj kwestionowanego przez niewierzących. Autorzy omawiają między innymi takie zagadnienia, jak: istnienie Boga, nieśmiertelność duszy, wiarygodność Pisma Świętego, boskość i zmartwychwstanie Chrystusa, problem zła, istnienie nieba i piekła. Starają się też odpowiedzieć na powszechne zarzuty stawiane nauczaniu chrześcijan.

Struktura książki nawiązuje do średniowiecznej formy – gatunku piśmiennictwa, jakim były summy. Dzięki temu książka zyskała przejrzysty układ, porządek i klarowność, a czytelnik może korzystać z niej niemal jak z leksykonu, wybierając interesujący go temat.

Myśl o opowiedzeniu o losach mojego narodu towarzyszy mi nieodparcie od wielu lat. Tragiczne wydarzenia z przełomu XIX i XX wieku na pograniczu Turcji, Syrii, Iraku i Iranu były udziałem także mojej rodziny. Utrwaliły się w pamięci wnuków i prawnuków ofiar, którzy nie doczekali się zadośćuczynienia, co potęguje poczucie moralnego obowiązku wobec nich.

Autorem tej relacji, jednej z wielu, jest francuski dominikanin, Jacques Rhétoré. Działał on w Mosulu (Irak), gdzie zmarł i został pochowany 12 marca 1921 roku. Dzięki jego wspomnieniom współczesny czytelnik może dowiedzieć się, jak wyglądały prześladowania i ludobójstwo Ormian i Asyryjczyków, które przez wiele dekad były tematem tabu.

Okres obejmujący lata 1936-1990 miał swoją specyfikę. Był to czas nasilonej walki władzy sowieckiej nie tylko z Kościołem, ale przede wszystkim z religią. Rozwinięta działalność antyreligijna i ateistyczna za cel stawała sobie stworzenie nowego człowieka - człowieka sowieckiego.

W tej książce autor piętnuje laicyzm, czyli przeniknięcie wszystkiego i wszystkich duchem skażonym, a zanik panowania ducha Chrystusowego. Oczekuje, że przejęcie się ideą Królewskości Chrystusowej oraz dążeniem do urzeczywistnienia na ziemi Królestwa Bożego, dokona odnowienia świata, że pod sztandarem Chrystusowym wierni będą walczyć mężnie oraz z apostolską żarliwością dążyć będą, aby odstręczone lub nieświadome dusze znów do Boga przyprowadzić, by prawa Boże bez skażenia zachować.

Jedna z najważniejszych książek religijnych w obecnym czasie.

Kardynał Müller, autorytet Kościoła, były prefekt Kongregacji Nauki Wiary, w bezkompromisowy sposób podejmuje najbardziej palące dla katolików kwestie. Kto może przyjmować Komunię św.? Jaką władzę ma papież? Czy można zmieniać nauczanie Kościoła? Na czym polega odpuszczenie grzechów? Książka jest przejawem troski o Kościół w dobie powszechnego relatywizmu i rozmycia prawdy.

Samozwańczy, antykatoliccy zbawcy świata zrobią wszystko, by zniszczyć Kościół.

Jak się temu przeciwstawić? Jak rozpoznać fałszywych proroków promujących nowego boga, którym jest ludzki rozum? Jak zdemaskować tych, którzy w imię walki o iluzje prawdy niszczą Tradycję i chrześcijańskie dziedzictwo? I dlaczego komuś tak bardzo zależy na tym, by zabrać Kościołowi Jezusa?

Paweł Lisicki prowadzi śledztwo, które demaskuje fałszywe ideologie (również te wewnątrz instytucji) niszczące Kościół oraz stereotypy powtarzane przez światowe media. Przygląda się tezom głoszonym przez czołowych krytyków chrześcijaństwa, misjonarzy ateizmu, takim jak: Davida Randa czy Richarda Dawkinsa i obnaża kryjące się w myślach błędy oraz pułapki rozumowania. Dociera także do korzeni antychrześcijańskich tez, które znajduje w siedemnastowiecznej Hadze.

Ta książka to oręż w walce z wrogiem, który pod maską pięknych i wzniosłych idei kryje oblicze prawdziwego demona.

Wybitny historyk i pisarz prof. Wojciech Roszkowski, twórca takich bestsellerów jak Świat Chrystusa, Roztrzaskane lustro i Bunt barbarzyńców, w żadnym wypadku nie zgadza się z opiniami, że obecny kryzys jest zwiastunem ostatecznego upadku chrześcijaństwa. Aby lepiej zrozumieć, skąd pochodzimy, podjął się dzieła niezwykłego i w dwóch potężnych tomach opisuje historię chrześcijaństwa. Pierwszy tom kończy się upadkiem Konstantynopola. Drugi będzie doprowadzony do czasów najnowszych i ukaże się na przełomie czerwca i lipca 2021 r.

Prof. Roszkowski opisuje z wielkim znawstwem i erudycją zarówno budowniczych, jak i niszczycieli zachodniej cywilizacji, rozprawiając się przy tej okazji z wieloma utartymi przez wieki dyskredytującymi opiniami. Ilustracje do tych niezwykle interesujących szkiców z dziejów chrześcijaństwa stanowią wspaniałe dzieła sztuki największych mistrzów; również po tym widać, jaką potężną inspiracją dla wielkich artystów była Biblia.

Wszystkie rewolucje łączy poczucie pychy odrzucającej Boga i uzurpującej sobie prawo przemawiania w imieniu wszystkich. Najważniejszym atakiem tych rewolucji był ten na Boga. Celem było odebranie Mu miejsca i władzy nad człowiekiem. Wielka wspólnota chrześcijańska budowana w średniowieczu, Christianitas, opierała się m.in. na jedności religijnej, a zasady wiary miały bezpośrednie przełożenie na życie społeczne. Ten ład został zakwestionowany przez rewolucję protestancką. Jej konsekwencją było oświecenie: prąd filozoficzny, a potem moda intelektualna upowszechniająca – oparty na racjonalizmie – ateizm. Jej wyrazem była tzw. rewolucja francuska (zwana też „antyfrancuską”), która zniosła dotychczasowy porządek polityczny. Dostarczyła ona gleby dla rozwoju i wybuchu rewolucji komunistycznej w Rosji oraz narodowosocjalistycznej w Niemczech. Współczesny neomarksizm radykalnie żąda zrównania praw ludzi i zwierząt, głosi rewolucję gender, fanatycznie podchodzi do zagadnień ekologicznych. Dochodzi w tym do otwartego satanizmu i „kultury śmierci”, skierowanej przeciw prawdzie o człowieku.

Nienawiść do Chrystusa jest powodem prześladowań chrześcijan, niezależnie od formy, jaką przybierają. Chrześcijanie są dzisiaj nienawidzeni przez swych współrodaków z powodu wiary w nadprzyrodzonego Jezusa – mimo że postać Jezusa w filmach i muzyce lub symbolika z Nim związana umieszczana na biżuterii noszonej na szyi, a nawet na tatuażach, stała się swojego rodzaju modą. Poza atakami z powodu wiary w Jezusa spotykamy się też z atakami na Biblię, lokalne kościoły i misje ewangelizacyjne, które one realizują. Z każdym dniem prześladowania przybierają na sile.

    Jak my, chrześcijanie, reagujemy na tę sytuację? Czy paraliżuje nas strach i tracimy energię do angażowania się w dobre dzieła? Czy pomagamy innym braciom i siostrom w wierze, którzy znaleźli się w huraganie prześladowań lub żyją w zgliszczach po przejściu takiej burzy? Czy uciekamy przed nadchodzącym tornadem prześladowań, próbując się ukryć? Czy stajemy werbalnie i fizycznie w obronie prześladowanych, walcząc i reagując słusznym oburzeniem, starając się zmienić system, który jest poza naszą kontrolą? Czy uśmiechamy się z rozrzewnieniem i mówimy: „Sprawy muszą się pogorszyć, zanim Jezus Chrystus, nasz PAN, przyjdzie ponownie na Ziemię jako Król królów i PAN Panów? Prześladowanie jest dobre, bo oddziela owce od kozłów. Pozwala też wzrastać lokalnym kościołom, więc nie martw się, bądź szczęśliwy, wszystko będzie dobrze!”?

    Takie podejście nie jest ani biblijne, ani realistyczne. Opierając się na obserwacjach chrześcijan w krajach, gdzie zmuszeni byli przetrwać prześladowania – lub obecnie ich doświadczają – musimy przygotować się intelektualnie, praktycznie i duchowo na dzisiejsze burze, a także na te huragany prześladowań, które dopiero nadejdą.

    W tej książce przedstawiamy świadectwa chrześcijan żyjących w krajach lub regionach, w których kościoły są prześladowane; świadectwa, którymi dzielą się z nami, ludźmi żyjącymi jeszcze w stopniowo kurczącym się wolnym świecie. Wierzymy, że biblijne zasady, które można odnaleźć w ich świadectwach, są zarodkami duchowego odnowienia każdego społeczeństwa i kultury. W czasie burz podobnie jak oni, my także wiele dowiemy się o Jezusie – i to On jest centralną postacią tej książki.

Współczesny, postmodernistyczny świat jest naznaczony pewnego rodzaju paradoksem. Z jednej strony, postmodernizm kontestuje wybrane tradycyjne wartości, kwestionując na przykład istnienie obiektywnej i absolutnej prawdy, co jest związane z rozczarowaniem ludzkim rozumem i jego poznawczymi zdolnościami. Z drugiej – absolutyzowane są inne wartości, jak na przykład wolność. Wydaje się ona być nadrzędnym paradygmatem, a wszelkie postawione jej granice wydają się być barierami, które należy przełamywać. Paradygmatyczność wolności rodzi przeświadczenie, że nawet ludzka natura nie może być determinantą tożsamości, gdyż człowiek posiada zdolność do decydowania nawet o kwestiach, które wydają się być odgórnie określone przez naturę jak, na przykład, płeć.

Chrześcijaństwo i marksizm to spór, a nawet ostry konflikt pomiędzy systemami myśli, konglomeratami przekonań i wartości, strukturami mentalnymi, świadomościami kolektywnymi, ponadindywidualnymi cechami minionej rzeczywistości, czyli kulturami.