Wanna z kolumnadą - Filip Springer

Dworce w Warszawie i Katowicach, poznański okrąglak, obserwatorium meteorologiczne na Śnieżce, warszawski Pawilon Chemii i Supersam... Ikony architektury modernistycznej czasów PRL-u. Zdaniem jednych - budynki zasługujące na podziw i uznanie, zdaniem innych - ohydne komunistyczne baraki, które należy zrównać z ziemią. Dlaczego budzą takie kontrowersje? Jakie były okoliczności ich powstania i dlaczego niektórych z nich już nie ma? Źle urodzone to fascynująca opowieść nie tylko o przedziwnych losach budynków, ale też o ich twórcach.

Autor, historyk i pasjonat – regionalista, przedstawia w układzie alfabetycznym zabytki architektury znajdujące się w 700 miejscowościach: budowle sakralne, pałace i dwory, domy mieszkalne i zabudowania gospodarcze, mosty, bramy, cmentarze – często leżące poza głównymi szlakami turystycznymi. Całość zilustrowana została planami ukazującymi kolejne etapy powstania poszczególnych założeń oraz 500 archiwalnymi i współczesnymi fotografiami.

Album Kościoły romańskie w Polsce to obszerny materiał ilustracyjny, ukazujący bogactwo architektoniczne wybranych zabytków Wielkopolski, Małopolski, Śląska, Mazowsza oraz Pomorza. Stanowi wybór obiektów sakralnych, powstałych w okresie od X do XIII w., wzniesionych w technice murowanej, z kamienia lub cegły. Obiekty te stanowią dziedzictwo kultury, które ciągle jest zbyt mało znane i cenione. Piękno budowli romańskich jest ascetyczne, ukryte pod surową powierzchownością. Odkrycie i zrozumienie piękna tych budowli, wymaga od odbiorcy odpowiedniego skupienia, kontemplacji, znajomości historii. Służyć temu mają w równym stopniu ilustracje oraz tekst zamieszczony w albumie.

Zanim rozwijającą się karierę spółki autorskiej Lachert&Szanajca we wrześniu 1939 roku przecięła tragiczna śmierć tego drugiego, zdążyli stworzyć ponad sto pięćdziesiąt nowatorskich projektów: od przystanków tramwajowych po gmachy najważniejszych instytucji. Tylko część udało się zrealizować. Po wojnie Lachert zaangażował się w budowę Polski Ludowej, licząc, że nowa władza pomoże wprowadzać w życie lewicowe utopie, lecz szybko pokazano mu, gdzie jego miejsce.

Pierwszy tom Modernizmy. Architektura nowoczesności w II Rzeczypospolitej opowiada o przedwojennym województwie krakowskim. W pierwszej części zostało omówione budownictwo sakralne, publiczne i mieszkaniowe Krakowa. Kolejną część stanowią opracowania na temat mało znanych osiedli, które powstawały przy wielkich inwestycjach przemysłowych: przy zakładach azotowych w Tarnowie-Mościcach, przy zaporach w Porąbce i Rożnowie, a wreszcie w Chełmku wokół fabryki butów Bata. Ostatnia część jest poświęcona architekturze uzdrowiskowej – sanatoriom i domom zdrojowym w Zakopanem, Krynicy i Żegiestowie.

Trzydzieści jeden miast, kilkadziesiąt zajmujących opowieści. Filip Springer przejechał cały kraj od Słupska po Krosno i od Suwałk po Wałbrzych, żeby zobaczyć, jak żyje się dziś w miastach, które w 1999 roku utraciły status stolicy województwa. Poznał ich historię, rozmawiał z mieszkańcami. Spotykał przedsiębiorców, artystów, aktywistów i nauczycieli. Zaglądał do lokalnych warsztatów i kafejek, odwiedzał upadłe fabryki i prężnie rozwijające się firmy, dworce i McDonaldy. Pytał ludzi o to, z czego są w swoim mieście dumni, co ich cieszy, a co chcieliby zmienić. Z książki wyłania się niejednoznaczny, migotliwy obraz Polski – gdzie wszystko może się zdarzyć i nic nie jest tak proste, jak mogłoby się wydawać. Wśród bolączek, trosk i nadziei bohaterów reportażu można odnaleźć także te, które są udziałem mieszkańców całej Polski – i tej małomiasteczkowej, i wielkomiejskiej.

Publikacja Żeliwo. Odlewnictwo artystyczne w dawnych Gliwicach (1796-1945) powstała jako komentarz do wystawy stałej w Oddziale Odlewnictwa Artystycznego Muzeum w Gliwicach. Książka jak i wystawa są prezentacją unikatowych na skalę europejską obiektów oraz próbą ukazania na przykładzie odlewni gliwickiej fenomenu zjawiska, jakim było odlewnictwo artystyczne, w historii rzemiosła na tle epoki.

Dwujęzyczne opracowanie (pol. - ang.) zawiera bogaty materiał ilustracyjny oraz liczne aneksy obejmujące krótkie opracowania, których autorami są specjaliści z różnych dziedzin nauki - historycy, historycy sztuki, historycy architektury, odlewnicy, metaloznawcy.

Tom poświęcony fenomenowi blokowisk. Pierwsza część zawiera solidne, naukowe refleksje m.in. na temat genezy i historii powstawania poznańskich osiedli, opisy koncepcji przestrzennych, artykuły o sposobach budowy i technologicznych rozwiązaniach. Bloki dla wielu z nas kojarzą się z pierwszym mieszkaniem, miejscem dzieciństwa, dorastania, życia rodzinnego – w publikacji nie mogło więc zabraknąć wspomnień mieszkańców i ich subiektywnego spojrzenia na toczące się na osiedlach życie codzienne. Ważne miejsce w tej „Kronice” zajmują też artykuły traktujące przestrzeń blokowisk jako pole do działalności kulturalnej czy omawiające sposoby aktywizacji mieszkańców, ich pasje i literacką twórczość.

Książka Tysiąc szkół na Tysiąclecie to pierwsza całościowa historia projektu, który na zawsze odmienił życie tysięcy dzieci oraz wygląd setek polskich miast. Została wzbogacona o liczne fotografie z epoki oraz kompletną listę wszystkich szkół, którym oficjalnie przyznano miano „szkoły tysiąclecia”.

Ta książka budzi złość. Najpierw na przedwojenne elity, które nie zrobiły w tej sprawie nic. A potem na elity III RP, które uznały, że sprawę załatwi wolny rynek. Springer opisuje przeklęty polski problem mieszkaniowy, zagląda do ogłoszeń drobnych, piwnicznych klitek po tysiąc sześćset złotych za miesiąc, pokojów sublokatorskich przedzielonych meblościanką. Przypomina historię upadłych deweloperów, kredytów we frankach, czyścicieli kamienic i nieprawdopodobnego cwaniactwa, które na braku mieszkań żeruje. Znakomity reportaż o zaniedbaniach dwudziestopięciolecia, po którym czekoladowy orzeł nie będzie już taki słodki.