Tatry i Podhale. Cuda polski (OT) - Rafał Malczewski

Pępek świata stanowi pierwszą pełną i nieocenzurowaną wersję wspomnień o Zakopanem okresu dwudziestolecia międzywojennego i oddaje specyficzną atmosferę panującą wówczas w stolicy tatr. Na kartach tych wspomnień obok osób tak znanych i popularnych, należących do świata kultury, jak Karol Szymanowski, Stanisław Ignacy Witkiewicz czy Karol Stryjeński, pojawia się cała galeria ówczesnych mieszkańców Zakopanego.

Czy pamiętasz? Małe schronisko w Dolinie Zuberskiej tak bardzo przypominało dawną Pyszną... Ile minęło lat? Trzydzieści, czterdzieści... Serce, przewodnik po przeszłości i nieomylny kompas wspomnień, prowadzi w stronę Pysznej, na stare ślady nart, na trasy zimowych "wyryp" po Tatrach Zachodnich.

Ani to kronika, ani dokument, ani też księga poświęcona pamięci Józefa Oppenheima, świetnego narciarza i taternika, wieloletniego kierownika Pogotowia Ratunkowego.
W stronę Pysznej jest książką o Józiu Oppenheimie, wesołym kompanie, rzetelnym towarzyszu wypraw, dobrym człowieku.
Jest to próba wykorzystania cudownej mocy wspomnień: wskrzeszenia zmarłych i zgromadzenia rozproszonych, odtworzenia dawnych emocji i nastrojów. Pierwsi narciarze i ratownicy, którym przewodził Zaruski, głośne wyprawy Pogotowia i huczne "wyrypy", turyści, wpinacze i górale-przewodnicy - oto ładunek wspomnień wybranych z trzydziestu zakopiańskich lat. 

Publikacja przybliża dzieje poszczególnych dyscyplin sportowych w Zakopanem w latach 1918–1939: narciarstwa, saneczkarstwa, hokeja, pływania, piłki nożnej, jeździectwa, a nawet… lotu balonem.

To nietypowy przewodnik. Nie opisuje miejsc pięknych, atrakcyjnych i niepowtarzalnych. Prowadzi raczej po ciemnych zaułkach, przestrzeniach zapomnianych i wyrzuconych z pamięci. Pokazuje trzy wymiary Zakopanego, które dotąd traktowano po macoszemu albo pomijano wstydliwym milczeniem. Bo Zakopane nie byłoby takie, jakie jest, bez ciężkiej pracy i wysiłku licznych przybyłych i osiadłych tu ceprów, bez wielu sanatoriów i zaludniających je tysięcy gruźlików, i wreszcie bez społeczności zakopiańskich Żydów, którzy podczas drugiej wojny światowej podzielili los pobratymców w całej Europie.

W miejscu wyjątkowym, gdzie jest wspaniały widok na Giewont, tradycje są niezmiernie silne, a klimat nigdy nie rozpieszczał swoich mieszkańców, najstarsi górale otworzyli przed nami swoje domy i serca. Opowiedzieli nam o swoim dzieciństwie i życiu codziennym. Wspominali czytanie przy świetle lampy naftowej, dom składający się z białej i czarnej izby, darcie pierza, a także tragiczne dzieje wojenne.

Ich wzruszające historie przeplotłyśmy starymi zdjęciami z rodzinnych albumów i współczesnymi portretami naszych rozmówców.

Zobaczycie jak wyglądało codzienne życie górali pod Giewontem! Poznacie tamten jakże inny świat!

Dajmy młodym inspirację do rozmów ze starszymi, którzy poczują się potrzebni.

Przerzućmy kładkę między pokoleniami.

Album „Ludzie spod Tatr” to opowieść o postaciach, które zapisały się w historii Zakopanego i współtworzyły jego legendę. Kluczem do ich przedstawienia jest pobyt Jana Pawła II na Podhalu w 1997 roku i drogi, które przemierzał. Tytus Byczkowski nieprzypadkowo ukazuje większość bohaterów książki w portrecie lub karykaturze. Swoimi rysunkami nawiązuje do tradycji cyganerii artystycznej, którą przez lata szczyciło się Zakopane. Często też oddaje swym bohaterom głos, aby sami mogli opowiedzieć o wielu niezwykłych wydarzeniach, np. o akcjach ratunkowych w Tatrach Wysokich i w jaskiniach, tragedii śmigłowca „Sokół”, spotkaniach z niedźwiedziami wokół schroniska nad Morskim Okiem, strąceniu olbrzymiej swastyki ze ściany Mnicha w czasie okupacji, brawurowym skoku zagrożonego aresztowaniem kuriera z kolejki linowej czy cudzie, który nastąpił za przyczyną św. Urszuli Ledóchowskiej. Autor zdjęć pięknymi ujęciami wprowadza nas w niepowtarzalny tatrzański klimat.

Tatry i Pieniny. Śladami pierwszych turystów i fotografów to drugie wydanie (znacznie zmienione i poszerzone o Pieniny) książki z 2014 roku, poświęconej początkom fotografii i turystyki tatrzańskiej.

Autor podąża śladami dawnych mistrzów fotografii i stara się odnaleźć ówczesne pejzaże i porównać je z krajobrazami współczesnymi. Album jest podsumowaniem wieloletnich wędrówek artysty po Tatrach i Pieninach. Prezentuje zdjęcia czarno-białe, sepiowane, barwne, ręcznie kolorowane odbitki bromowe oraz fotogramy wykonane w technice podczerwieni. Obok artystycznych fotogramów album zawiera precyzyjnie dobrane do zdjęć cytaty m.in. Witkiewicza, Kraszewskiego, Eljasza-Radzikowskiego oraz informacje krajoznawcze i historyczne. Nie było dotąd książki o Tatrach i Pieninach, która w tak perfekcyjny sposób łączyłaby informacje tekstowe z obrazami. Dodatkowym atutem albumu jest rozdział poświęcony pionierom i późniejszym mistrzom fotografii górskiej, tworzącym w latach 1859 ? 1939. Książka powinna być lekturą obowiązkową dla każdego miłośnika gór.

Tatry są dla wielu z nas górami najważniejszymi. Choć stanowią niewielkie pod względem obszaru pasmo, zostały szeroko opisane w literaturze polskiej, niemieckiej, węgierskiej, czeskiej i słowackiej. Doczekały się również swojej encyklopedii, największej, jaką poświęcono jednemu pasmu górskiemu, oraz niezwykle szczegółowych przewodników, alpinistycznych i turystycznych. Nie doczekały się jednak opracowania własnej szczegółowej historii eksploracji alpinistycznej, mimo że po obu stronach grani głównej są kolebką alpinistów należących przez wiele lat do ścisłej czołówki we wszystkich górach świata.

Przedstawione w Zdobyciu Tatr dzieje działalności górskiej: ich intensywność, rozmach i zasięg, zapierają dech w piersiach, a dbałość o każdy detal, starannie wybrane grafiki, ryciny, cytaty, a także przebogaty spis literatury źródłowej sprawiają, że dzieło Jana Kiełkowskiego już teraz można zaliczyć do najważniejszych opracowań na temat problematyki tatrzańskiej w historii literatury polskiej.

Unikatowa pozycja przewodnikowa. Opisanie przyrody Tatr z punktu widzenia turysty wędrującego po wybranych szlakach. Pełna dygresji, bogato ilustrowana, uzupełniona atlasem ponad trzystu roślin.

Wydana po raz pierwszy w 1923 r. książka jest świadectwem pionierskich lat polskiego narciarstwa i zimowego taternictwa. Obecna edycja zawiera także rozdziały poświęcone powstaniu i działalności Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Autor opisuje swoje liczne wyprawy w Tatry, pierwsze akcje ratownicze TOPR-u, wejścia do nieznanych grot i na niezdobyte dotąd szczyty. Przedstawia swoje poglądy na temat gór i taternictwa, zastanawia się również nad nazewnictwem tatrzańskim, któremu poświęca osobny szkic. Przybliża sylwetki osób niezwykle zasłużonych dla polskiej turystyki górskiej, m.in. Mieczysława Karłowicza i Klimka Bachledy. Udaje mu się w doskonały sposób zarysować klimat ówczesnego Zakopanego, przedstawić nie tylko piękno, lecz także grozę Tatr, pokazać walkę człowieka z górskim żywiołem, walkę, której niejednokrotnie nie udało się człowiekowi wygrać.

Przedstawiamy trzeci tom cyklu poświęconego historii zdobywania Tatr Jana Kiełkowskiego. Wielką wartością książki jest obszerna bibliografia, cytaty oryginalnych sprawozdań i opisów historycznych przejść oraz liczne ilustracje.

Autorka położyła nacisk na przedstawienie koncepcji Stanisława Witkiewicza i ukazanie jej na tle prądów ogólnoeuropejskich. Całość obrazu podtatrzańskiego ośrodka kulturalnego dopełniają dzieje lokalnej prasy. Zakopane zyskało niezwykłą wprost pozycję nie tylko w polskiej kulturze, ale także w naszej zbiorowej świadomości. Po dziś dzień wszystko, co zakopiańskie budzi ciepłe uczucia u dużej części Polaków. Przyczyniła się do tego z pewnością złota era w dziejach Zakopanego, którą stara się przedstawić właśnie niniejsza praca, a także mit, który się wówczas narodził, wielokrotnie na kartach książki przywoływany.